Cover

RabbitMQ ile başlayan mesajlaşma serüveni, Kafka’nın gelişiyle veri akışının yeni çağına dönüştü. Peki bu iki sistem ne işe yarıyor, farkları neler ve hangisini seçmelisin?

Giriş

Modern sistemlerde servisler artık doğrudan birbirine bağlı çalışmıyor.
Bir servis diğerine veri gönderecekse, bu iletişimi araya bir “mesaj aracı” koyarak yönetmek daha güvenli ve esnek olur.
İşte bu görevi RabbitMQ ve Apache Kafka üstlenir.
İkisi de mesaj taşır, ama amaçları ve mimarileri farklıdır.

🐰 RabbitMQ: “Bu işi yap”

RabbitMQ

RabbitMQ logosu — mesaj kuyruğu mimarisi için kullanılan popüler çözüm.

🕰️ Tarihçe

RabbitMQ, 2007 yılında Londra merkezli LShift şirketi tarafından geliştirildi.
Daha sonra VMware tarafından satın alındı ve şu anda Pivotal Software (VMware Tanzu) ekosisteminin bir parçasıdır.

O dönemde amaç, AMQP (Advanced Message Queuing Protocol) standardını açık kaynak bir şekilde uygulayan, güvenilir bir mesaj kuyruğu sistemi oluşturmaktı.

Bugün Erlang dilinde yazılmış, dayanıklı ve üretim ortamlarında sıkça kullanılan bir sistemdir.

⚙️ Nasıl Çalışır?

RabbitMQ bir mesaj kuyruğu (message queue) mantığıyla çalışır:

  1. Producer (örneğin sipariş servisi) → Mesajı gönderir.
  2. RabbitMQ → Mesajı kuyruğa ekler.
  3. Consumer (örneğin e-posta servisi) → Kuyruktan mesajı alır ve işler.
  4. Mesaj işlenince kuyruktan silinir.

RabbitMQ, “yapılacak işler listesi” gibi davranır: gönder, sıraya al, işle, sil.

🧩 Özellikleri

  • Kuyruk tabanlı iletişim: Mesajlar sırayla işlenir.
  • Güvenilir teslim: Mesaj kaybolmaz, onaylanana kadar saklanır.
  • Routing desteği: Mesajları farklı kuyruklara yönlendirme imkânı.
  • Çoklu protokol desteği: AMQP, MQTT, STOMP gibi protokollerle uyumlu.
  • Kolay kurulum: Docker ile birkaç dakikada ayağa kaldırılabilir.

🧰 Kullanım Senaryoları

  • Arka plan görevleri (e-posta, PDF, bildirim gönderimi)
  • Mikroservisler arası komut aktarımı (“ödeme yap”, “sipariş oluştur”)
  • Kullanıcıyı bekletmeden arkada işlem yürütme

🌀 Apache Kafka: “Bu olay gerçekleşti”

Apache Kafka

🕰️ Tarihçe

Apache Kafka, 2011 yılında LinkedIn tarafından geliştirildi.
O dönemde LinkedIn, saniyede yüz binlerce olayı (örneğin tıklama, paylaşım, giriş) işleyemiyordu.
Klasik kuyruk sistemleri yetersiz kalınca, “büyük hacimli, sürekli veri akışı” için yeni bir sistem tasarlandı.

Kafka daha sonra 2012’de Apache Software Foundation tarafından açık kaynak yapıldı.
Bugün Kafka’nın ana geliştiricileri Confluent şirketi altında çalışıyor (Kafka’yı geliştiren orijinal LinkedIn ekibi tarafından kuruldu).

⚙️ Nasıl Çalışır?

Kafka, bir event streaming (olay akışı) platformudur.
Veriler silinmez, diske yazılır ve birden fazla tüketici tarafından bağımsız olarak okunabilir.

  1. Producer → “Yeni sipariş oluşturuldu” olayını Kafka’ya yazar.
  2. Kafka → Bu olayı bir topic içinde saklar.
  3. Consumer’lar (örneğin e-posta, stok, analitik servisleri) → Bu topic’ten olayı okur.

Kafka, “yaşanan olayların kronolojik günlüğü” gibidir.

🧩 Özellikleri

  • Kalıcı depolama: Mesajlar diskte tutulur, hemen silinmez.
  • Birden fazla okuyucu: Aynı olay farklı servislerce kullanılabilir.
  • Replay: Geçmiş olaylar yeniden işlenebilir.
  • Yüksek performans: Saniyede milyonlarca mesaj işleyebilir.
  • Dağıtık yapı: Cluster halinde kolayca ölçeklenir.

🧰 Kullanım Senaryoları

  • Log toplama ve analiz
  • Gerçek zamanlı veri işleme
  • IoT cihazlarından gelen sürekli veri akışı
  • Event-driven (olay odaklı) sistemler
  • Büyük veri entegrasyonu

RabbitMQ vs Kafka Karşılaştırma

Şekil: RabbitMQ ile Kafka arasındaki temel farkların karşılaştırma tablosu.

🎯 Hangisini Ne Zaman Kullanmalı?

🐰 RabbitMQ kullan eğer:

  • Basit iş kuyruğuna ihtiyacın varsa
  • Mesaj bir kez işlenecekse
  • Orta hacimli trafik varsa
  • Hızlı kurulum istiyorsan

🌀 Kafka kullan eğer:

  • Olayları kaydetmek istiyorsan
  • Aynı mesajı birçok servis okuyacaksa
  • Gerçek zamanlı analiz veya log toplama gerekiyorsa
  • Yüksek hacimli veri işliyorsan

💡 İkisini Birlikte Kullanmak

Bazı sistemlerde RabbitMQ ve Kafka birlikte kullanılır:

  • Kafka: Tüm olayları kaydeder (örnek: “sipariş oluşturuldu”)
  • RabbitMQ: Bu olaylardan doğan görevleri yerine getirir (“e-posta gönder”, “fatura oluştur”)

Böylece hem geçmiş kayıt tutulur, hem de anlık işler yönetilir.

Sonuç

  • RabbitMQ → “Yapılacak işi sıraya koyar ve tamamlanınca siler.”
  • Kafka → “Gerçekleşen olayları kaydeder, isteyen herkes okur.”

Başlangıçta RabbitMQ daha kolay öğrenilir.
Ama sistem büyüyüp veri akışı karmaşıklaştıkça Kafka devreye girer.

etiketler

rabbitmq kafka messaging event-streaming microservices architecture message-queue